Van het Requiem in do klein (MDS35*), van de Luikse componist Jean-Noël Hamal (1709-1778), realiseerde ik de voorbije weken en maanden een (voorlopige) handig leesbare partituur en de onmiddellijk speelbare afzonderlijke partijen, naar een kopie uit 1946. Ik transcribeerde de kopie ondertussen helemaal, maar na bronnenonderzoek blijkt die kopie niet volledig te zijn.
De kopie onderscheidt negen delen (Requiem aeternam, Et tibi reddetur, Requiem aeternam (herneming), Kyrie, Christe, Kyrie (herneming), Dies irae, Quid sum miser, Recordare). Vreemd is dat het Sanctus, het Agnus dei en het Lux aeterna in 1946 niet mee werden gekopieerd. Nader onderzoek in de bibliotheek van het Luikse conservatorium, waar Hamals manuscripten zich bevinden, zal moeten bijdragen tot het herstel van de volledige originele partituur. Uit een stilistische studie leidt Monique De Smet** af dat het Dies Irae en het Quid sum miser niet van de hand van Hamal zijn, maar van een Italiaanse meester. Wat het Quid sum miser betreft, volg ik haar onmiddellijk.
Ook op het vlak van de instrumentatie is mijn partituur mogelijk nog niet compleet. De kopie tekende slechts behalve de koorpartijen (sopraan, alt, tenor en bas) twee vioolpartijen en de basso continuo op. Dat was ten tijde van Hamal de standaardbezetting, maar naargelang het belang van de mis en de omstandigheden van de viering kon dit varieren. Ik kan me voorstellen dat in het geval van dit Requiem de sociale positie van de overledene meespeelde. Voor wie het werd gecomponeerd is niet bekend. Alleszins, iIn Luik bevinden zich voor bepaalde bewegingen al dan niet originele partijen voor altviool, fluit, 'fagotto o contrabasso' en orgel (deze laatste partij in de vorm van een becijferde bas).
Uit officiële stukken van het kapittel van de kathedraal Saint-Lambert (rekeningen,...) leren we welke bezetting Hamal tot zijn beschikking had: vijf eerste en vijf tweede violisten, twee cellisten, twee contrabassisten, twee fagottisten, twee hoboïsten en een organist. Hamal had het niet echt begrepen op de altviool, blijkbaar. Wat de zangers betreft had hij zeven bassen in dienst, drie haute-contres (met kop- en borststem zingende mannen), drie tailles (toen al een ouderwetse benaming voor tenoren) en twaalf duodeni (koorknapen)***. Alle registers van bas tot sopraan waren dus vertegenwoordigd.
Stilistisch is dit Requiem heel anders opgevat dan bijvoorbeeld zijn opera's en zijn instrumentaal werk. Die waren lichter en minder contrapuntisch van aard en veeleer naar de nieuwe trend gemodelleerd (melodie met akkoordbegeleiding). Op het Christe en het Recordare na zijn de koorpartijen veeleer homofoon. De zin voor Italiaanse theatraliteit uit zich in wervelde imitaties tussen de zangpartijen, dynamische effecten die ontstaan vanuit het notenbeeld, chromatismen en modulaties en dramatische akkoorden.
Het Christe en het Recordare zijn beklijvend in de manier waarop de verschillende stemmen tegen elkaar aanschuren, van dissonant naar consonant, opnieuw naar dissonant,... Dit in combinatie met homofone declamaties, wringende imitaties, het afwisselen van hogere en lagere tessituren. Bijzonder expressief, allemaal. Ik kan me voorstellen dat slechts weinig aanwezigen tijdens de uitvaart destijds de ogen droog hielden.
Kortom, een boeiend stuk muziek.
De zoektocht naar de volledige originele partituur gaat verder. Wordt vervolgd.
* Monique De Smet inventariseerde in 1959 het werk van Jean-Noël Hamal, ik neem haar indeling over.
** Monique De Smet: Jean-Noël Hamal, Chanoine Impérial et directeur de la musique de la cathédrale de Saint-Lambert de Liège, Académie royale de Belgique, mémoires, 1959
*** Katrien Lenaerts en Giovanni Van Avermaet: Jean-Noël Hamal als belangrijk vertegenwoordiger van de Luikse school in de achttiende eeuw en verdere bestudering van zijn opus I, II en III en zijn vier opera's: Voëgge di Chôfontaine, Li ligeoi égagy, Li fiesse di Houte-si-plou, Les Ypoconte, Dissertatie lic. kunstwetenschappen: musicologie, 1996, 5 vol.
zondag 27 januari 2013
woensdag 2 januari 2013
Giovanni: 'Mijn lijstje van 2012'
Ik heb even nagedacht over mijn beste lees-, luister- en andere ervaringen van 2012. Ik zet ze hier vlug even samen in een lijstje, niet omdat ik mijn eigen oordeel zo hoog acht, maar omdat ik het zelf altijd leuk vind om elders dergelijke meningen te lezen.
Hier gaan we.
Boeken (non-fictie)
Het grootste spektakel ter wereld - Richard Dawkins
Men mag over Dawkins beweren wat men wil, ik ben fan ! De man is er met dit boek in geslaagd mij als niet-bioloog de evolutiebiologie haarfijn en verstaanbaar uit de doeken doen. Bovendien fikst hij het om op zowat elke pagina mijn kinnebak te doen openvallen van verstomming. De titel van het boek is geenszins een overdrijving.
Het verdorven genootschap - Philipp Blom
Philipp Blom schreef een fascinerende geschiedenis over de lange tijd vergeten radicalen van de achttiende-eeuwse Franse verlichting, met Denis Diderot en Thiry d'Holbach als spilfiguren.Een complete recensie kan u terugvinden op de website van Liberales.
Grand Central Belge - Pascal Verbeken
Zelden zoveel over de aard en de geschiedenis van ons land geleerd dan tijdens deze wandeling van journalist Pascal Verbeken over het oude spoorwegtraject van de Grand Central Belge, van Treignes tot Antwerpen. De Standaard beoordeelde dit boek met vijf sterren en een mooie recensie.
Grand Central Belge is een heel ander boek dan bijvoorbeeld België, een geschiedenis zonder land van Rolf Falter, dat ik ook heel hard kan aanbevelen.
De Frankrijk-trilogie - Bart Van Loo
Zelfs in de wachtkamer van de tandarts raak je met dit boek in een mum van tijd in Franse sferen. Verslavend.
Evolutionair denken, de invloed van Darwin op ons wereldbeeld - Chris Buskes
Chris Buskes maakt duidelijk dat er vrijwel geen wetenschapsgebied of domein uit onze samenleving is aan te wijzen dat niet door Darwins evolutietheorie is beïnvloed: sociobiologie, antropologie, taal, bewijstzijn, cultuur, epistemologie, religie, moraal, esthetica, geneeskunde, eugenetica,... Verbazingwekkend !
De omweg naar Santiago - Cees Nooteboom
De omzwervingen van Cees Nooteboom in Spanje, gebundeld in één boek. Goede wijn behoeft geen krans.
De ontdekking van Frankrijk - Gaham Robb
'Dit boek is het resultaat van ruim tweeëntwintigduizend kilometer in het zadel en vier jaar in de bibliotheek', weet de auteur. Het schetst Frankrijk historisch, geografisch en antropologisch en blijft mijlenver weg van de platgetreden paden. Boeiend, boeiend, boeiend.
Boeken (fictie)
Het ongrijpbare meisje - Mario Vargas Llosa
Humo schreef over dit boek: "Te klasseren onder: 'grootse romans over de alles verwoestende trekstraal van de liefde." Beter kan ik het niet zeggen.
Kleine dagen - Bernard Dewulf
Mooier wordt er over het dagdagelijkse niet geschreven.
Vurige tong - Ann De Craemer
Een zeer herkenbare roman voor een plattelander als ik over de impact van het katholicisme in Vlaanderen. Aan de tweede roman van De Craemer, De Seingever, begin ik eerstdaags te lezen.
Tantes - Cyriel Buysse
Behoud van status en kleinburgerlijkheid staan centraal in deze klassieke roman, die na al die jaren nog steeds aangenaam leesbaar is.
De New York-trilogie - Paul Auster
Steengoede mystery-novels, vervlochten tot één geheel. Sunset Park van Auster staat op mijn lijstje voor 2013.
Contrapunt - Anna Enquist
Of hoe een roman de muzikale ontwikkeling van J.S. Bachs Goldbergvariaties volgt. Mooi gecomponeerd.
CD's
Anima Eterna
Ik heb in 2012 zowat het hele oeuvre van dit in Brugge residerende orkest verkend. Wie naar de integrale Beethoven-symfonieën luistert weet meteen hoe het orkest de vraag 'Waarom zou men dit nog eens opnemen ?' doet verstommen. Schitterende nieuwe en spitse uitvoeringen, vertrekkende vanuit de studie van de partituur en de (muziek-)historische context. Onwaarschijnlijk mooi en muzikaal.
Het 'Concerto voor deux pianos' van Francis Poulenc zindert ook nog na.
Accademia Bizantina
Ook van dit orkest heb ik alles beluisterd wat ik in handen kon krijgen. Ze beperken zich tot het barokrepertoire maar doen dat verbluffend. Een cd met orgelconcerti van G.F. Handel, met als solist de leider van het ensemble, Ottavio Dantone, zet ik het vaakst terug op.
Mark Knopfler - Privateering
Gewoon omdat ik hondstrouw ben aan de man, en dat ook blijf.
Klara-reeks 'De Vroolijke tocht' - Michiel Hendryckx
Fotograaf Michiel Hendryckx reisde Cyriel Buysse achterna en dat resulteerde in een reportagereeks voor Klara. Hendryckx, eigenzinnig zoals steeds. De radioreeks werd
samen met het oorspronkelijke reisboek van Buysse heruitgegeven.
Museum
Het 'Museum der letteren en manuscripten'
in de Koningsgalerij te Brussel, een must.
www.mlmb.be Een verslag van één van mijn bezoekjes kan u hier nalezen.
Hier gaan we.
Boeken (non-fictie)
Het grootste spektakel ter wereld - Richard Dawkins
Men mag over Dawkins beweren wat men wil, ik ben fan ! De man is er met dit boek in geslaagd mij als niet-bioloog de evolutiebiologie haarfijn en verstaanbaar uit de doeken doen. Bovendien fikst hij het om op zowat elke pagina mijn kinnebak te doen openvallen van verstomming. De titel van het boek is geenszins een overdrijving.
Het verdorven genootschap - Philipp Blom
Philipp Blom schreef een fascinerende geschiedenis over de lange tijd vergeten radicalen van de achttiende-eeuwse Franse verlichting, met Denis Diderot en Thiry d'Holbach als spilfiguren.Een complete recensie kan u terugvinden op de website van Liberales.
Grand Central Belge - Pascal Verbeken
Zelden zoveel over de aard en de geschiedenis van ons land geleerd dan tijdens deze wandeling van journalist Pascal Verbeken over het oude spoorwegtraject van de Grand Central Belge, van Treignes tot Antwerpen. De Standaard beoordeelde dit boek met vijf sterren en een mooie recensie.
Grand Central Belge is een heel ander boek dan bijvoorbeeld België, een geschiedenis zonder land van Rolf Falter, dat ik ook heel hard kan aanbevelen.
De Frankrijk-trilogie - Bart Van Loo
Zelfs in de wachtkamer van de tandarts raak je met dit boek in een mum van tijd in Franse sferen. Verslavend.
Evolutionair denken, de invloed van Darwin op ons wereldbeeld - Chris Buskes
Chris Buskes maakt duidelijk dat er vrijwel geen wetenschapsgebied of domein uit onze samenleving is aan te wijzen dat niet door Darwins evolutietheorie is beïnvloed: sociobiologie, antropologie, taal, bewijstzijn, cultuur, epistemologie, religie, moraal, esthetica, geneeskunde, eugenetica,... Verbazingwekkend !
De omweg naar Santiago - Cees Nooteboom
De omzwervingen van Cees Nooteboom in Spanje, gebundeld in één boek. Goede wijn behoeft geen krans.
De ontdekking van Frankrijk - Gaham Robb
'Dit boek is het resultaat van ruim tweeëntwintigduizend kilometer in het zadel en vier jaar in de bibliotheek', weet de auteur. Het schetst Frankrijk historisch, geografisch en antropologisch en blijft mijlenver weg van de platgetreden paden. Boeiend, boeiend, boeiend.
Boeken (fictie)
Het ongrijpbare meisje - Mario Vargas Llosa
Humo schreef over dit boek: "Te klasseren onder: 'grootse romans over de alles verwoestende trekstraal van de liefde." Beter kan ik het niet zeggen.
Kleine dagen - Bernard Dewulf
Mooier wordt er over het dagdagelijkse niet geschreven.
Vurige tong - Ann De Craemer
Een zeer herkenbare roman voor een plattelander als ik over de impact van het katholicisme in Vlaanderen. Aan de tweede roman van De Craemer, De Seingever, begin ik eerstdaags te lezen.
Tantes - Cyriel Buysse
Behoud van status en kleinburgerlijkheid staan centraal in deze klassieke roman, die na al die jaren nog steeds aangenaam leesbaar is.
De New York-trilogie - Paul Auster
Steengoede mystery-novels, vervlochten tot één geheel. Sunset Park van Auster staat op mijn lijstje voor 2013.
Contrapunt - Anna Enquist
Of hoe een roman de muzikale ontwikkeling van J.S. Bachs Goldbergvariaties volgt. Mooi gecomponeerd.
CD's
Anima Eterna
Ik heb in 2012 zowat het hele oeuvre van dit in Brugge residerende orkest verkend. Wie naar de integrale Beethoven-symfonieën luistert weet meteen hoe het orkest de vraag 'Waarom zou men dit nog eens opnemen ?' doet verstommen. Schitterende nieuwe en spitse uitvoeringen, vertrekkende vanuit de studie van de partituur en de (muziek-)historische context. Onwaarschijnlijk mooi en muzikaal.
Het 'Concerto voor deux pianos' van Francis Poulenc zindert ook nog na.
Accademia Bizantina
Ook van dit orkest heb ik alles beluisterd wat ik in handen kon krijgen. Ze beperken zich tot het barokrepertoire maar doen dat verbluffend. Een cd met orgelconcerti van G.F. Handel, met als solist de leider van het ensemble, Ottavio Dantone, zet ik het vaakst terug op.
Mark Knopfler - Privateering
Gewoon omdat ik hondstrouw ben aan de man, en dat ook blijf.
Klara-reeks 'De Vroolijke tocht' - Michiel Hendryckx
Fotograaf Michiel Hendryckx reisde Cyriel Buysse achterna en dat resulteerde in een reportagereeks voor Klara. Hendryckx, eigenzinnig zoals steeds. De radioreeks werd
samen met het oorspronkelijke reisboek van Buysse heruitgegeven.
Museum
Het 'Museum der letteren en manuscripten'
in de Koningsgalerij te Brussel, een must.
www.mlmb.be Een verslag van één van mijn bezoekjes kan u hier nalezen.
Abonneren op:
Posts (Atom)