'Het uitgestelde requiem'

Ik kom geregeld in Maredsous. Het is er heerlijk toeven onder de bomen met een boek, een boterham en een trappist. Aan de abdij is een winkeltje verbonden met allerlei religieuze spulletjes. Dat is nu niet meteen mijn ding, maar ze hebben er een hoekje met klassieke cd's. En, schijnbaar, een goede pater-inkoper, want hoewel het aanbod niet heel groot is, is er steevast altijd iets interessants te vinden. Na een trappistje overigens, is de knip op de geldbeugel iets losser.

Sinds de digitale televisie zijn we vertrouwd met uitgesteld televisie kijken. Wel, in het Frankrijk van de negentiende eeuw kende men het fenomeen van het uitgestelde requiem. Dat leerde ik toen ik in Maredsous een opname vond, door Le Concert Spirituel onder leiding van Hervé Niquet, van twee requiems: eentje van Luigi Cherubini voor Lodewijk XVI en één voor zijn vrouw Marie-Antoinette, van de hand van Charles-Henri-Plantade. 

Lodewijk en Marie-Antoinette hadden de pech monarch te zijn in Frankrijk tijdens de woelige periode van de Franse revolutie. Beiden eindigden onder de guillotine. Het spreekt voor zich dat er bij hun begrafenis op dat moment weinig eerbetoon aan te pas kwam. In 1815 werd de monarchie hersteld en in die context ontstonden beide requiems. De lichamen van Lodewijk en zijn echtgenote werden opgegraven en in 1816 overgebracht naar Saint-Denis, het mausoleum voor de Franse koningen. Toen klonk het werk van Cherubini. In 1823 ter gelegenheid van het 30ste sterfjaar van Marie-Antoinette werd het werk van Plantade gecreëerd.

Le Concert Spirituel nam beide werken op in de kapel van het kasteel van Versailles. Hoewel Plantade met één been in de romantiek staat is de schriftuur van zijn requiem zeer achttiende-eeuws. Dat heeft hij wellicht met opzet gedaan. Hij wilde Marie-Antoinette eren in de muzikale taal die haar destijds, tijdens haar leven, eigen was. Niquet is een vakman, en dat hoor je in alles aan koor en orkest. Ingetogen waar het moet, opstandig en furieus als de tekst het toelaat. Een fraaie uitvoering.

Zijn deze twee requiems de allerhoogste kunst? Dat misschien net niet. Maar ik vind een dergelijke uitzonderlijke opname vaak interessanter dan een zevenhonderdrieëntwintigste registratie van Mozarts requiem, en niet alleen omwille van de historische ontstaanscontext. (Al moet ik toegeven dat ik met de tijd meer en meer blij verrast kan worden door een nieuwe kijk op een vaak gespeeld werk).

Alleszins, de theatraliteit die in de composities van Plantade en Cherubini sterk aanwezig is heeft de weg bereid voor de latere Franse religieuze muziek. Onder andere die van Berlioz.
Meer dan het beluisteren waard!

Giovanni